Waarom een PhD doen?

Veel mensen vragen me waarom ik onderzoek doe naar die intrigerende, tongbrekende coachingstijl: ‘Pro-avo actief?’ ‘Provocatief,’ verbeter ik dan met een glimlach. Maar eigenlijk draait het meer om humor en speelsheid.

In de zoektocht naar inzichten stuit ik soms op artikelen die ik niet direct kan gebruiken, maar die me volledig boeien. Zoals het artikel van Stephanie Wheeler uit 2020 over playfulness. Het opent de deur naar een breder perspectief op humor en speelsheid in provocatief coachen, en biedt een schat aan ideeën voor hoe je deze complexe vaardigheid kunt ontwikkelen.

Benieuwd waarom dit zo’n gamechanger is voor provocatief coachen? Ik heb t voor je samengevat.

Wat stond er in het artikel?

· Wat is playfulness

· De condities waaronder playfulness effectief is

· Wat de opbrengsten van playfulness zijn in coaching

· Wat de risico’s van toepassing zijn

Wat is playfulness?

Wheeler zegt: “Als je playfull bent, houd je ervan om te spelen met gedachten en ideeën. Je omarmt de complexiteit ervan en je neemt een standpunt in vanuit verschillende perspectieven.”

Dit sprak me erg aan omdat een provocatieve coach ook vaak die verschillende perspectieven op een dilemma inneemt (Vendl, 2017). Niet alleen de rationele maar ook bijvoorbeeld:

· De Gierige: ‘hark meer geld binnen’ of

· De Heilige ‘je bent toch niet zo’n geile geldwolf’ of

· De Filosofische ‘wat is geld eigenlijk voor stoffelijke materie…’

Wat er ook werd benadrukt in het artikel, is dat het niet gaat om puur spel voor de lol, maar dat het een soort serious play is, geworteld in authenticiteit.

Wanneer is playful zijn effectief?

“Als je een goede relatie ervaart, dan kun je makkelijker playful zijn”, verwoorden een aantal respondenten (ervaren coaches) in het onderzoek van Wheeler.

Wat ik dan weer zeer interessant vind, want ik zie in de praktijk dat het ook andersom werkt. Als ik meer speels ben dan wordt de relatie ook beter. Er ontstaat echte verbinding met mijn cliënt.

Drie hoofdthema’s worden geïdentificeerd door de coaches die geïnterviewd werden in het onderzoek van Wheeler:

Als je playful bent in coaching zegt dit iets over de Relatie namelijk de mate waarin je verbonden bent
Playfulness zegt iets over de Authenticiteit en het gemak waarmee de coach dat is.
Playfulness is gebaseerd op de Aanwezigheid van de coach, dat wil zeggen de bewuste aanwezigheid van de coach in het moment bij de cliënt met zelfbewustzijn en zonder oordeel.

Als je playfulness effectief kan inzetten werkt dit positief op de ‘relatie met je cliënt’. In de praktijk zie ik ook dat het andersom werkt. Juist omdat deelnemers in mijn opleidingen speelser worden kunnen ze ook met meer lichtheid naar hun eigen coachproces kijken, accepteren ze hun goede en minder goede kanten en concentreren ze zich veel meer op het proces van de coaching in plaats van te galopperen naar de oplossing.

Wat voegt playfulness nu toe aan coaching?

Best een boel, als je de respondenten hoort die geïnterviewd zijn in het artikel van Wheeler. Samengevat komt het neer op drie gebieden waar het toevoegt: in de relatie, in het proces en in de beleving.

In je relatie met je cliënt zie je meer vertrouwen, veiligheid, grotere mate van speelsheid, compassie en niet oordelen. Juist door playful te zijn, werk je aan veiligheid. Het lijkt bijna een contradictie.

Playfulness ondersteunt het exploratieve proces in coaching, het geeft je ruimte. Dus in het proces ervaar je meer uitvinden, openheid, nieuwsgierigheid, kwetsbaarheid, vertrouwen en flow.

Coaching kan als zwaar beleefd worden omdat je over je problemen praat. Playfulness voegt daar lichtheid aan toe. En in die lichtere beleving van het coaching proces heb je sneller perspectief-shifts, ervaar je positieve emoties (Fredrickson 1998 heeft daar over geschreven), balans en oneerbiedigheid. Die oneerbiedigheid laatste zie ik dan als dat je niet alle problemen zo heilig hoeft te benaderen.

Wat zijn de risico’s als je het toepast?

Zoals ik wel vaker hoor, komt ook in het artikel naar voren dat sommige mensen met aandoeningen in het autistisch spectrum niet helemaal weten wat ze met grappige twists aan moeten. Dit vergt dus een goede uitleg vooraf. Of bijvoorbeeld gewoon niet playful zijn en iets anders doen.

Waar je op moet letten als coach is dat als je onzeker bent of denkt: ik word niet serieus genomen dat je palyfulness achterwege laat. Ik merk dat ook als mijn deelnemers oefenen, het komt dan gemaakter over.

Maar, vergeet nooit dat we allemaal toonladders moeten leren voordat we de Mondscheinsonate eruit weten te toveren. Dus om het onder de knie te krijgen zou ik het vooral wél doen, in een oefensituatie waar je de cliënten inlicht dat je aan het leren bent. Dan begrijpt iedereen het en word je hier beter in.

Wat heeft het mij gebracht?

Er zijn niet zo veel artikelen die over speelsheid of humor gaan als vaardigheid in de coaching. Het mooiste wat dit soort artikelen mij brengen is dat ik weet dat er ook nog anderen enthousiastelingen zijn op gebied. Dat er ‘kindred spirits’ zijn die een andere benaderingswijze van coaching interessant vinden en zien dat het effect heeft. En die, net als ik, geboeid zijn door hoe dit nu precies werkt in coaching.