Een les in provocatieve uitdaging en groei

Vandaag zag ik een cliënte en ik besloot een aanname van de provocatieve psychologie te bespreken: ‘mensen kunnen groeien en veranderen door uitdaging’.

Deze cliënt heeft ernstige traumatische ervaringen vanuit haar jeugd en gelooft: "Ik ben niks waard."

Ik vroeg haar: "Wat is beter voor jou?” Dat ik zeg: Natuurlijk ben jij het waard. Je bent net als alle andere mensen evenveel waard. Of dat ik je uitdaag door te zeggen: Nee, jij bent niks waard.

Ze antwoordde met stellige overtuiging: "Als je me uitdaagt, helpt dat me niet. Dat doet ongelooflijk veel pijn. Als je me bevestigt, dan is dat fijn." Even later zei ze lachend: "Ja, ik ben hier om gevuld te worden met aandacht totdat ik helemaal beter ben." Ik pakte haar handen vast, keek haar aan en zei: "Jij bent niks waard."

Ze begon te huilen en zei: "Dit doet zo'n ongelooflijke pijn. Het is alleen maar een bevestiging van wat ik vroeger altijd hoorde." "Maar hoe kan ik in jou geloven," zei ik, "of anderen in jou geloven, als jij zelf niet in jezelf gelooft? Dan heb ik toch gelijk? En dus klopt het dat jij niks waard bent." Dit alles zeg ik met mijn handen in de hare, terwijl ik haar aankijk met een twinkeling in mijn ogen. Ik had de moed om door te gaan. 

Wat ik vandaag geleerd heb, is dat zelfs bij mensen die ernstig beschadigd zijn, het verdedigingsmechanisme hen klein houdt. Ze willen graag dat hun omgeving hen vult met eigenwaarde, maar dat kan de omgeving niet doen. Daarom is het uitdagen van cliënten, op een respectvolle en liefdevolle manier, een manier om dat verdedigingsmechanisme af te breken, hoe ernstig het trauma ook is. Dit zag ik vandaag voor mijn ogen gebeuren.

En zo ging het verder

Ik herhaalde uitspraken met plagende stem: “Ik denk stellig dat je niets waard bent.” Ze werd emotioneel en zei: "Ik ben er uiteindelijk zelf in gaan geloven. Doordat mijn ouders het zo vaak zeiden, heb ik het tot mijn eigen gedachte gemaakt. Dat zie ik nu in." Ik vroeg haar vervolgens: "Maar klopt het dan? Kun jij tegen mij zeggen: 'Ja, Adélka, het klopt, ik ben een waardeloos persoon.'"

Plots begon ze te lachen en er kwam energie en kracht in haar. Ze zei tegen mij: "Nee, Adélka, ik ben geen waardeloos persoon. Dit is wat mijn ouders gezegd hebben, dit is hoe ze zich gedroegen, maar ik ben het niet. Ik ben evenveel waard als ieder ander!" Ik gaf niet zomaar op. Ik zei: "Ho, ho, eens even. Net zei je nog dat je niks waard was en nu zeg je dat ik niet gelijk heb." Dus plaagde ik haar een beetje verder, zodat ze zich nog meer kon verdedigen.

 Cliënten de kans geven om zich méér te verdedigen is belangrijk, want daarmee bevestigen ze verbaal hun eigen tegengif. Verbaliseren helpt bestendigen.

Tough Love